Quốc gia nhỏ lặng lẽ trở thành cường quốc tiền mã hóa

Lúc đầu tôi nghĩ đây là trò đùa khi nghe Bhutan xây dựng mỏ khai thác Bitcoin do nhà nước vận hành bằng điện thủy điện dư thừa. Một đất nước chưa từng có đèn tín hiệu, chỉ có một giao dịch thẻ tín dụng trước năm 2010? Không chỉ lạc hậu—mà gần như ‘bị lãng quên’. Nhưng sau khi kiểm tra dữ liệu chuỗi khối từ Arkham Analytics và trao đổi với các quan chức liên quan, tôi xác nhận: điều này hoàn toàn thực tế. Đây là kỹ thuật kinh tế lạnh lùng và có chủ đích.

Bhutan sở hữu khoảng 1,3 tỷ USD BTC—tương đương khoảng 40% GDP—là nước đứng thứ ba toàn cầu về trữ lượng Bitcoin của chính phủ, sau Mỹ và Nhật Bản.

Lợi thế thủy điện: Năng lượng làm tiền tệ

Điều gì khiến điều này khả thi? Điện giá rẻ—gần như không chi phí biên nhờ nguồn thủy điện dồi dào. Trong khi khai thác lớn thường dựa vào nhiên liệu hóa thạch hoặc lưới điện được trợ cấp (như Kazakhstan hay Texas), Bhutan biến năng lượng thừa mùa vụ thành lợi nhuận.

“Chúng tôi coi Bitcoin như vàng”, Ujjwal Deep Dahal, Giám đốc Druk Holding & Investments nói. “Nhưng thay vì đào hố dưới lòng đất, chúng tôi chạy máy móc bằng thác nước.” Thật tinh tế—not chỉ thân thiện với môi trường mà còn chiến lược kinh tế.

Nghịch lý nào? Chính nguồn năng lượng từng xuất khẩu sang Ấn Độ nay đang nuôi các mỏ vàng kỹ thuật số bên trong chính Bhutan.

Từ video YouTube đến chiến lược quốc gia

Dahal không bắt đầu bằng tiến sĩ—anh bắt đầu từ những video YouTube hướng dẫn khai thác BTC trên máy tính tại nhà. Năm 2019, đội ngũ của anh nhập hai thiết bị thử nghiệm… gây ra báo động cháy lúc nửa đêm vì quá nóng.

Từ đó đến năm 2025: sáu trạm khai thác hoạt động ở vùng cao nguyên xa xôi gần Ducha Pass—khí hậu mát lạnh lý tưởng cho trung tâm dữ liệu—and hợp tác với các công ty như Bitdeer Technologies.

Theo thỏa thuận này, các nhà khai thác nước ngoài tài trợ cơ sở hạ tầng nhưng phải chuyển toàn bộ lợi nhuận BTC; đổi lại, họ trả phí điện bằng USD—a mô hình đôi bên cùng có lợi cho chủ quyền và dòng vốn ngoại.

Đa dạng hóa kinh tế mới?

Sau đại dịch du lịch sụt giảm nghiêm trọng ở Bhutan — ngành này từng chiếm ~40% doanh thu chính phủ. Hơn 10% dân số rời khỏi đất nước từ năm 2020 để tìm việc tốt hơn — mô hình tăng trưởng truyền thống thất bại.

Và rồi Bitcoin xuất hiện:

• Cuối năm 2023, bán ra trị giá 100 triệu USD BTC—not để chi tiêu ngay—mà để tài trợ hai năm lương cho nhân viên công chức.
• Không vay nợ. Không cắt giảm ngân sách. Chỉ dùng lợi nhuận từ crypto để tăng lương thật sự.
• Một cán bộ nói đùa: “Tôi được tăng lương tới 65%—mà vẫn chẳng hiểu chính phủ mình làm sao lại sở hữu Bitcoin đâu.” Khoảng cách minh bạch vẫn đáng lo—but sự thờ ơ của các quốc gia lớn trước công cụ tương tự còn đáng sợ hơn.

Tầm nhìn Thành phố Chánh niệm: Crypto như cơ sở hạ tầng

Thậm chí còn thú vị hơn nữa? Dự án Thành phố Chánh niệm Gelephu — khu kinh tế đặc biệt nơi crypto không chỉ được lưu trữ mà còn tích hợp vào đời sống hàng ngày:

• Du khách có thể thanh toán visa và khách sạn bằng hơn 100 loại tiền mã hóa khác nhau.
• Thành phố sẽ phát hành token kiểu CBDC gắn với chứng chỉ carbon và mục tiêu phát triển bền vững.
• Như cựu Thủ tướng Dr. Lotay Tshering từng nói: “Crypto giống muối trong món curry—it touches everything.” Hình ảnh so sánh đúng đến bất ngờ khi bạn thấy tư duy blockchain đã thấm sâu vào thiết kế chính sách ở đây rồi.

Rủi ro vẫn tồn tại—nhưng bài học thì thuộc về tất cả các quốc gia!

Rủi ro rõ ràng:

• Biến động giá có thể xóa sổ dự trữ qua đêm nếu BTC rơi xuống dưới mức $45K (mức thấp nhất kể từ giữa năm 2023).
• Thiếu minh bạch công khai gây lo ngại về quản trị—but cũng phơi bày một chân lý: sáng tạo không cần cuộc chiến truyền thông để thành công.
• Tiêu thụ năng lượng tăng lên; xuất khẩu giảm đi—but doanh thu từ khai thác có thể bù đắp dài hạn.